1942

Het jaar 1942 wordt door veel historici gezien als het jaar van de ommekeer in de Tweede Wereldoorlog en dan met name het laatste kwartaal van dit jaar. Hitler stuit op Stalingrad en begint zich te realiseren dat Barbarossa toch niet zo eenvoudig is als het in eerste instantie leek...

Stalin slaat terug

De Duitse invasie van de Sowjetunie, Barbarossa, begon in een euforie. De Duitse legerleiding had nooit durven dromen dat de invasie van de deelstaten Estland, Letland, Litouwen, Wit-Rusland en de Oekraïne zo eenvoudig zou verlopen. Soms slaagde de Duitse wehrmacht erin meer dan honderd kilometer per dag op te rukken. Het gevolg was dat eenheden van het Rode Leger in grote getale werden omsingeld.
In deze tijd ontstaat ook het eerste probleem voor de Duitsers aan het oostfront. De grote hoeveelheden gevangen genomen soldaten zijn onhandelbaar. De SS (SicherheitsSchutz, speciale veiligheidsafdeling binnen het Duitse leger) besloot daarop gruwelijke maatregelen te nemen. Ingesloten Russische legereenheden werden steeds vaker bijeengedreven en ter plaatste vermoord. Deze acties, tesamen met de gruwelijkheden die plaatsvonden tegen de joodse mensen in het Duitse bezettingsgebied, gelden als de meest wrede tijdens de Tweede Wereldoorlog en zijn na de oorlog ook als zwaarste punten aangewezen bij de vervolging van oorlogsmisdaden.
Maar naarmate de Duitse legers steeds korter bij Moskou in het noorden in de buurt komen en bij Stalingrad in zuiden voor de olievelden bij de Kaukasus, wordt het steeds moeilijker om de pas erin te houden. Doel van de Hitler was om Moskou zo snel mogelijk te bezetten, met als hoop dat wanneer de hoofdstad zou vallen, de Sowjetunie ook in elkaar zou storten. Maar een abnormaal natte herfst die voor erg veel modder zorgde en een strenge winter die daarop volgde maakte het voor de Duitsers alleen nog maar moeilijker. Tegen het einde van 1942 was Moskou nog steeds niet bezet.

Stalingrad

In de zomer van 1942 kwam het Duitse leger aan bij de stad Stalingrad (huidig Volgograd), een grote stad aan de rivier de Wolga. Het Duitse 6e leger onder leiding van Generaal Paulus zou de aanval op de stad moeten gaan voeren. Aan de zijde van de Duitsers heerste optimisme, men zou de Rus wel "leren te zwemmen in de Wolga".
Aan de kant van de Russen heerste paniek. Opgejaagd door de verhalen die soldaten van het front meenamen wilde men het liefst de stad verlaten en zich overgeven aan de Duitse weermacht. De Russische legerleiding dacht daar echter anders over. Stalingrad droeg de naam van Stalin, de toenmalige heerser van de Sowjetunie. Stalin zwoer Stalingrad tot de laatste Rus toe te verdedigen. De Duitsers, uit ervaring bij andere steden, lachtten Stalin vierkant uit.

Bij de eerste aanval op 23 augustus 1942 bleek al dat het anders was dan anders. Er werd veel meer hardnekkige weerstand geboden. De reden werd snel duidelijk. De Russische legerleiding had het bevel gegeven de eigen troepen neer te schieten wanneer zij zich dorven terug te trekken. Dit gruwelijke bevel werd in Stalingrad veelvuldig uitgevoerd.
Het was maandenlang de harde hand van Stalin tegen de Blitzkrieg van Hitler, maar Stalingrad wist stand te houden. Om elk huis werd gevochten. Van de stad zelf bleef nagenoeg niets over. Elk huis was gevuld met lijken, zowel Duitse als Russische. Slachtoffers vielen aan beide zijden met de 10.000-en tegelijk.

De veldslag zou tot 2 februari 1943 duren en zou aan Sowjet-zijde 100.000 burgers en 1.1 miljoen soldaten kosten, aan Duitse zijde 500.000 soldaten. Er werden veel zinloze aanvallen uitgevoerd, waarbij ettelijke duizenden soldaten tegelijk sneuvelden. In november 1942 lokten de Russen de Duitsers in de val en omsingelden hen. De Duitsers probeerden tevergeefs nog twee maanden door te vechten om uit hun benarde situatie te ontkomen. Maar het Russische leger en de strenge winter hielden hun stevig in de houtgreep. Op 2 februari 1943 gaven de Duitsers zich over en was de veldslag voorbij.

De slag om Stalingrad wordt gezien als het keerpunt van de Tweede Wereldoorlog. De Duitse opmars stokte na Stalingrad volledig en het was het begin van het einde. De Russen herkregen hun hoop en moraal en zouden de Duitsers steeds verder terugdrijven.

Rommel boekt overwinningen

Dat Hitler af en toe absurde plannen had, bleek maar weer eens uit zijn doelstelling voor generaal Erwin Rommel die in Noord-Afrika vocht. Vanuit Tunesië voerde hij oorlog tegen de Engelsen in het huidige Libië en Egypte. Een belangrijke plaats aan de kust was Tobruk, in Oost-Libië. Hier stond een fort dat cruciaal was voor de Engelse verdeding van de koloniën in het oosten. De woestijn werd door beide partijen bomvol gelegd met mijnen. Geen van beide partijen durfde het te riskeren diep de woestijn in te gaan, wanneer men vast kwam te zitten, was er geen ontsnappen meer aan. Daarom trokken de legers vooral langs de kust van dorp naar dorp.
Rommel was afhankelijk van materieel dat via schepen vanuit Italië in Noord-Afrika aankwam. In het begin ging dit redelijk, zodat hij een groot AfrikaKorps erop na kon houden. Echter de geallieerde luchtmacht en marine maakte het Rommel ongewoon moeilijk, omdat zij de schepen bestemd voor Rommel tot zinken brachten voordat ze Noord-Afrika bereikten. Toch wist Rommel, voornamelijk door tactisch vernuft, door te stoten en aan het begin van de zomer 1942 veroverde hij Tobruk. Hitler was verheugd en beval Rommel verder naar het oosten door te stoten om zo, via Egypte, Palestina, Syrië en Irak door te stoten tot aan de Kaukasus om zo de troepen bij Stalingrad te komen helpen. Het moge duidelijk zijn, dat dit traject van vele duizenden kilometers volstrekt onhaalbaar was. Toch zou Rommel nog van zich laten horen en de Britten in grote moeilijkheden brengen in Egypte.

Wannsee Conferentie

Onder de noemer "Wannsee-Konferenz" werd in de winter van (begin) 1942 ten westen van Berlijn een vergadering gehouden onder 15 top-ambtenaren van het Derde Rijk. Onder hen waren twee beruchte Nazi-leiders: Reinhard Heydrich en Adolf Eichmann. Vooral de eerste domineerde de vergadering. De vergadering vond plaats in absolute geheimhouding. Alle documenten die werden meegenomen, alles wat gebruikt werd, werd achteraf vernietigd om geen sporen achter te laten. Het moge duidelijk zijn dat er zaken werden besproken die het daglicht niet konden verdragen.

Tijdens deze vergadering werd beslist wat te doen met zij, die door het Nazi-regime werden verworpen (dat is joden, homoseksuelen, zigeuners, asocialen, etc). Zij waren tot nog toe ondergebracht in ghetto's (meestal ommuurde stadsdelen waar men kort op elkaar werd gepakt) of concentratiekampen (zoals Dachau). Hitler had opdracht gegeven hier een oplossing voor te verzinnen, dat men hiermee af kon rekenen. Dit werd ook wel de Endlösung (eindoplossing) genoemd.

In Wannsee besloot men tot hetgeen wij heden ten dage samen vatten onder de noemer "systematische volkerenmoord", het ergste deel uit de Holocaust. Men besloot over te gaan tot de bouw van een nog groter aantal concentratiekampen, waar de sterkste onder de gevangenen tot dwangarbeid werd aangezet, de rest zou in gaskamers om het leven worden gebracht. Vooral Auschwitz (Zuid-Polen) en Sobibor (Oost-Polen) zouden twee gruwelijke oorden zijn die uit deze vergadering zouden voortkomen.

Meer over deze conferentie en overgebleven stukken zijn te vinden op de website van de Gedenkplaats Huis van de Wannsee-Conferentie.

1942

Het jaar 1942 wordt door veel historici gezien als het jaar van de ommekeer in de Tweede Wereldoorlog en dan met name het laatste kwartaal van dit jaar. Hitler stuit op Stalingrad en begint zich te realiseren dat Barbarossa toch niet zo eenvoudig is als het in eerste instantie leek...

ï¿½ Copyright CR-Corporation - 2024 - Afdrukken - contact